Opis sterowania pojazdami – Paczka Całościowa 2011

Ruszanie i jazda lokomotywą elektryczną

Opis dotyczy zasadniczo wszystkich elektrowozów, jakie znajdują się w symulatorze (EU07, EP07, EP08, EP09, ET21, ET22 [także wersja ET22-2000_v2; opis sterowania tej lokomotywy w jednej z końcowych części poradnika], EP01, EP05, EU05, ET40, ET41, ET42, EL204, EP03, EU04, EU20, 181). Różnice pomiędzy poszczególnymi lokomotywami dotyczą głównie sterowania hamulcem, co zostało opisane w dalszej części poradnika.

Shift + o podnieś tylny pantograf.
Poczekaj chwilę, aż woltomierz WN wskaże napięcie ok. 3400 V.
Następnie przytrzymaj przez kilka sekund (aż zapali się lampka wyłącznika szybkiego) kombinację Shift + m.
Włącz przetwornicę (Shift + x).
Następnie należy chwilę poczekać i dopiero wtedy uruchomić sprężarkę (dokonujemy tego z pomocą klawiszy Shift + c).

Gdy prawidłowo włączymy sprężarkę, ciśnienie w zbiorniku głównym zacznie rosnąć.

Gdy ciśnienie w zbiorniku głównym osiągnie wartość 7 atmosfer można odhamować skład
Num 4 pozycja jazda, czekamy, aż ciśnienie w przewodzie głównym osiągnie 5 atmosfer
Można jeszcze użyć napełnienia uderzeniowego, jednak należy bardzo uważać, aby nie „przeładować” składu, zwłaszcza jeśli ciągniemy wagony Bdhpumn, WLABd oraz Z1.

Wybieramy kierunek jazdy
d jazda do przodu (pozycja „Naprzód”)
r jazda do tyłu

Uwaga: jeśli nastawnik kierunkowy znajduje się w pozycji „Naprzód”, to chcący zmienić kierunek jazdy na przeciwny należy użyć klawisza r dwukrotnie. Analogicznie w drugą stronę.

Wybieramy zakres prądu (nie dotyczy wszystkich elektrowozów). Wysoki zakres prądu pozwala na stosowanie większego natężenia przy szeregowym połączeniu silników.
Shift + f wysokkrani rozruch
f niski rozruch

Można włączyć ogrzewanie pociągu (nie dotyczy wszystkich elektrowozów)
Shift + h włącznik ogrzewania pociągu
h wyłączenie ogrzewania

Rozpoczynamy jazdę
naciskamy Num + (na klawiaturze numerycznej) i czekamy chwilkę aż włączą się styczniki (na pulpicie zapali się żółta lampka), a następnie dodajemy kolejne pozycje nastawnika
Num + przesunięcie nastawnika o jedną pozycję do przodu
Num - przesunięcie nastawnika o jedną pozycję wstecz

Pozycje nastawnika regulują natężenie prądu, dzięki czemu lokomotywa jedzie szybciej. Gdy zgaśnie żółta lampka oznacza to, że jesteśmy na pozycji bezoporowej. Możemy zwiększać prąd osłabiając pole wzbudzenia silników.
Num / zwiększenie bocznikowania o jedną pozycję
Num * zmniejszenie bocznikowania o jedną pozycję

Uwaga: w niektórych lokomotywach bocznik znajduje się w kole nastawnika jazdy. Z tego względu nie obsługujemy go poprzez Num */Num /, a zwyczajnie za pomocą Num +/Num -

Należy pamiętać, aby nie przekroczyć 650 A (praktycznie każda lokomotywa ma inaczej ustawione przekaźniki nadmiarowe; na przykład w symulatorowym ET22 jest to 600 A) na grupę, ponieważ zadziała przekaźnik nadmiarowy. Gdy tak się stanie, na pulpicie zapali się czerwona lampka i zostanie przerwany dopływ prądu do silników. Lokomotywa powoli zacznie zwalniać (chyba, że jedziemy z górki ;)) Aby odblokować przekaźnik nadmiarowy schodzimy nastawnikiem jazdy (i ewentualnie bocznikowania) "do zera" i naciskamy n.
Num * zmniejszenie bocznikowania o jedną pozycję (przytrzymujemy, aby zejść "do zera")
Num - przesunięcie nastawnika o jedną pozycję wstecz (przytrzymujemy, aby zejść "do zera")
n odblokowanie przekaźnika nadmiarowego

Podczas jazdy należy pamiętać o "zbijaniu" urządzeń czujności SHP i CA. Zadziałanie urządzeń czujności sygnalizowane jest zapaleniem się dwóch czerwonych lampek. Po paru sekundach, jeżeli nie nastąpi "zbicie" urządzenia, zostanie aktywowany brzęczyk, a następnie po paru sekundach hamowanie nagłe. Jeżeli zagapiliśmy się i zadziałał hamulec, czekamy aż pociąg się zatrzyma, "zbijamy" SHP/CA i odhamowujemy skład.
SPACJA zbijanie SHP i CA

Czasami może się zdarzyć, że wpadniemy w poślizg. Poślizg sygnalizowany jest żółtą lampka na pulpicie. Gdy wpadniemy w poślizg możemy:
s użyć piasecznicy (podsypać piasek)
ENTER użyć przyhamowania (cylinder hamulcowy lokomotywy napełniany jest do ustalonej wartości)

Poślizg jest bardzo niebezpieczny dla silników lokomotywy i musimy go jak najszybciej usunąć. Jeżeli tego nie zrobimy, może dojść do uszkodzenia silników. Gdy do tego dojdzie uruchamia się wyłącznik szybki i gasną wszystkie lampki na pulpicie. Sprawdzamy przyciskiem F1 damage status i jeżeli pokazuje on "Engine damaged" przechodzimy do maszynowni klawiszem END lub HOME i odłączamy uszkodzone silniki.
Shift + e odłączenie uszkodzonych silników

Obsługa kranu hamulca FV4a

Dotyczy między innymi: EU07, EP07, EP08, EP09, ET21 [wersja 3e3-zez], ET22 [także wersja ET22-2000_v2], EP01, EP05, EU05, ET40, ET41, ET42, 181, a także większości lokomotyw spalinowych.

Num . - napełnianie
Num 4 - jazda

Wszystkie pozycje poniżej jazdy w kranie hamulcowym, to pozycje hamowania.
Num 9 rączka do przodu, zmniejszamy spadek powietrza
Num 3 rączka do siebie, zwiększamy spadek powietrza

Pozycje różnią się spadkiem ciśnienia. Ostatnia pozycja, czyli "godzina szósta" to hamowanie nagłe, czyli połączenie przewodu głównego z atmosferą. Lokomotywa posiada także hamulce działające tylko na lokomotywę.
Num 7 rączka od siebie, usuwamy powietrze z cylindra
Num 1 napełniamy cylinder, lokomotywa hamuje

Obsługa kranu hamulca H14K1

Dotyczy między innymi: EL204, EP03, EU04, EU20, ET21 [wersja 3e2].

Żeby zahamować pociąg najlepiej posługiwać się klawiszami Num 3 i Num 9.
W celu zahamowania pociągu z pozycji "jazda" Num 4 kliknij 3 razy klawiszem Num 3, przy czym trzecie kliknięcie na ok. 0,5 sekundy. Następnie kliknij klawiszem Num 9 - powinien nastąpić spadek ciśnienia w przewodzie głównym o około 0,5 bara.
Jeśli skład hamuje zbyt słabo naciśnij Num 3, a następnie szybko Num 9. Zabieg taki powtarzaj aż do uzyskania oczekiwanej siły hamowania.
W celu luzowania przestaw kran kamulca w pozycję "napełnianie, luzowanie" Num . lub 3×Num 9. Po wyluzowaniu składu powróć do pozycji "jazda" Num 4 lub 1×Num 3.

Ruszanie i jazda lokomotywą spalinową z przekładnią elektryczną

Bardzo podobnie jak elektrowozami sterujemy lokomotywami spalinowymi z przekładnią elektryczną (SM31, SM41, SM42 [także 6Dg], SP42, ST44 [także M62_mod_v1], SU45, ST45, SU46, TEM2). Wszystkie (oprócz SM41, gdzie występuje kran H14K1, opis sterowania) posiadają kran hamulca FV4a (opis sterowania).
Zasadnicza różnica jest taka, że nie podnosimy pantografu i nie wykonujemy bocznikowania (SU45 i SU46 posiadają automatyczne, a bocznikowanie w SM42 i SP42 nie zostało zaimplementowane w exe).
W części z tych lokomotyw, aby ruszyć z miejsca należy nacisnąć 2 x Num +, bowiem na pierwszej pozycji nastawnika (1 x Num +) zamykają się styczniki liniowe, ale nie przepływa przez nie prąd. Kolejna różnica, to funkcja, jaką spełnia kombinacja Shift + f. Nie służy ona do uruchomienia wysokiego rozruchu. W SM42 i SP42 uruchamia tryb jazdy manewrowej, natomiast w pozostałych lokomotywach spalinowych nie ma żadnej funkcji. Oto opis jego obsługi:

Nastawnik na 0 -> Shift + f -> ustalamy nastawnikiem pozycję jazdy -> klawiszami Num / oraz Num * zmieniamy wzbudzenie.
Do 4. pozycji nastawnika trzeba jakieś wzbudzenie ustawić, żeby pojechać, od 5. można ruszyć bez wzbudzania, ale powoli.

Wyłączenie trybu jazdy manewrowej:
Nastawnik na 0 -> f

Ruszanie i jazda lokomotywą spalinową z przekładnią mechaniczną

SN61
Obsługa hamulca taka sama, jak w przypadku lokomotyw elektrycznych z kranem FV4a.

1. Najpierw nastawić kierunek jazdy  (d - do przodu, r - do tyłu).
2. Potem przesunąć nastawnik na pierwszą pozycję (Num +).
3. Teraz można uruchomić rozrusznik (Shift + m).
4. Po udanym rozruchu można przesunąć nastawnik na następną pozycje (biegu jałowego) i poczekać na naładowanie powietrzem zbiornika głównego.
5. Odhamowujemy skład. Aby ruszyć należy przestawić nastawnik o jeszcze jedną pozycję - lokomotywa będzie jechała na półsprzęgle, po osiągnięciu ok. 7-8 km/h można wrzucać następne, normalne pozycje jazdy (jest ich 5):
   0: odcięcie paliwa
   1: rozruch silnika
   2: bieg jałowy
   3: ruszanie z miejsca
   4: 1. pozycja jazdy (15% dawkowania paliwa)
   5: 2. pozycja jazdy
   6: 3. pozycja jazdy
   7: 4. pozycja jazdy
   8: 5. pozycja jazdy (100% dawkowania paliwa)

Proszę nie palić sprzęgła.


SM03/04
Obsługa hamulca taka sama, jak w przypadku lokomotyw elektrycznych z kranem H14K1.

1. Uruchom silnik (Shift + m).
2. Załącz sprężarkę (Shift + c).
3. Kiedy sprężarka "nabije" powietrze możesz odhamować lokomotywę/skład.
4. Ustaw kierunek jazdy (d - do przodu, r - do tyłu).
5. Wrzuć I bieg - Num /.
6. Dodaj gazu (Num +), lokomotywa powinna ruszyć.
7. Kiedy silnik osiągnie maksymalne obroty możesz wrzucić następny bieg (między biegami są sprzęgła). Operację powtarza się aż do osiągnięcia ostatniego, IV biegu.
8. Aby się zatrzymać należy "odciąć" gaz (Num -), przejść na bieg jałowy (Num *) i hamować zgodnie z instrukcją.

Autor opisu dla SM03/04: szogun

Ruszanie i jazda EZT

Opis dotyczy ED73, EN57, EW58, EW60.

Sposób sterowania EZT jest bardzo podobny do sterowania elektrowozów. Zasadnicza różnica jest taka, że nie ma osobnej dźwigni nastawnika bocznikowania. Bocznikowanie następuje po przejściu nastawnikiem jazdy na wyższe pozycje jazdy. Dodatkowo, przy wybieraniu kierunku jazdy mamy możliwość przesunięcia nastawnika kierunkowego o dwie pozycje do przodu (2 razy d z pozycji początkowej) na pozycję „Naprzód II”. Umożliwia ona szybszy rozruch niż na pozycji „Naprzód I”. Stosujemy ją przede wszystkim wtedy, gdy chcemy rozwinąć prędkości ponad 70-80 km/h.
W EZT dodatkowe funkcje przyjmują następujące kombinacje klawiszy:
Shift + ,/, otwieranie/zamykanie drzwi lewych
Shift + ./. otwieranie/zamykanie drzwi prawych
/ sygnał odjazdu


Opis hamowania w EN57, ED73, EW58, EW60 (w wersji z systemem hamulca Oerlikon elektropneumatyczny)
Podczas jazdy kran powinien znajdować się w pozycji "jazda" Num 4.
Gdy chcemy zahamować wpuszczamy do cylindrów powietrze. W tym celu ustawiamy kran w pozycji "hamowanie ep" (klawisz Num 3), a następnie powracamy do pozycji "jazda" (Num 9 lub Num 4). Ilość powietrza, jaka trafiła do cylindrów, a co za tym idzie siła hamowania zależy od czasu, w jakim kran pozostawał w pozycji "hamowanie ep". Jeśli hamujemy zbyt gwałtowanie, możemy wypuścić nieco powietrza z cylindrów lub wyluzować skład całkowicie. W tym celu przestawimy kran hamulca w pozycję "luzowanie" - trzymamy klawisz Num .. Gdy przestaniemy naciskać klawisz Num . kran samoczynnie powróci w pozycję "jazda".


Opis hamowania w EN57 (w wersji z systemem hamulca Knorr elektropneumatyczny)
[W symulatorze działa tylko w jednostce EN57-001]
Po uruchomieniu symulatora należy odhamować skład - Num ..
Podczas jazdy kran powinien znajdować się w pozycji "luzowanie ep, jazda pn" Num 4.
Gdy chcemy zahamować wpuszczamy do cylindrów powietrze. W tym celu ustawiamy kran w pozycji "hamowanie ep" (klawisz Num 3) i wciskamy dźwignię pod rączką (służy do tego klawisz Enter). Następnie puszczamy dźwignię i powracamy do pozycji "luzowanie ep, jazda pn" (Num 9 lub Num 4). Siła hamowania zależy od czasu, w jakim kran (wraz ze wciśniętą dźwignią!) pozostawał w pozycji "hamowanie ep". Jeśli hamujemy zbyt gwałtowanie, możemy wypuścić nieco powietrza z cylindrów lub wyluzować skład całkowicie. W tym celu wciskamy dźwignię Enter.

Ruszanie i jazda ET22-2000

Uproszczona dokumentacja rozruchowa ET22 serii 2000.

Po podniesieniu pantografu proszę włączyć monitor: Shift + ;
Następnie postępujemy jak w tradycyjnej ET22: wyłącznik szybki, przetwornica, sprężarka.
Po odhamowaniu lokomotywy (obsługa hamulca jak w niezmodernizowanej wersji ET22) należy wybrać kierunek jazdy - d/r.

Rozruch odbywa się w następujący sposób.

1.1 Nastawnik jazdy

 Nastawnik ma 4 pozycje oznaczone kolejno jako: „0”, „-”, „=”, „+”.

a) pozycja „0” — jazda z wybiegu: silniki zostają odłączone od zasilania, brak siły pociągowej;

b) pozycja „-” — zmniejszanie siły pociągowej: w czasie przytrzymywania dźwigni następuje zmniejszenie siły pociągowej;

c) pozycja „=” — ustalenie siły pociągowej: utrzymywana jest zadana siła pociągowa do najbliższej pozycji jazdy długotrwałej;

d) pozycja „+” — zwiększanie siły pociągowej: siła pociągowa jest cyklicznie zwiększana do osiągnięcia ostatniej pozycji rozruchowej.

1.2 Korzystanie z nastawnika jazdy:

a) przyspieszanie: aby przyspieszyć, należy przytrzymać przez chwilę nastawnik w pozycji „+” i powrócić do pozycji „=”. Pojazd dokona samoczynnego rozruchu do najbliższej pozycji umożliwiającej długotrwałą jazdę;

b) ustalenie prędkości: należy przytrzymać nastawnik w pozycji „-” tak długo, aż nie zostanie załączona żądana pozycja jazdy długotrwałej. Jeżeli powrót dźwigni do pozycji „=” nastąpi na pozycji oporowej, pojazd samoczynnie ustali najbliższą możliwą wyższą pozycję jazdy długotrwałej. Przykład: aby przejść do pozycji S, jadąc na pozycji rozruchowej R, należy poczekać, aż zostaną minięte wszystkie pozycje układów R i SR. W przypadku wcześniejszego powrotu dźwigni, włączona zostanie pozycja SR bądź R.

c) jazda z wybiegu lub hamowanie: powrót do jazdy z wybiegu może nastąpić na dwa sposoby: bezpośrednie przestawienie dźwigni do pozycji „0” bądź utrzymanie dźwigni w pozycji „-” aż zostanie przerwany przepływ prądu. Można wtedy powrócić do pozycji „N”.

Autorzy opisu: Maciej "youBy" Cierniak. Poprawki: Michał "mKaczy" Massel.

Ruszanie i jazda TEM2/TEM2U

Będąc w kabinie, załączamy obwód rozruchu silnika spalinowego x. Następnie wciskamy przycisk, który inicjuje kręcenie wałem korbowym i uruchomienie silnika (przytrzymujemy przez chwilę Shift + m).
Pierwsze dwie pozycje nastawnika to jazda bez zwiększania obrotów silnika, na trzeciej obroty się zwiększają.
Do hamowania służy kran Matrosowa. Zaraz po włączeniu symulatora należy przestawić kran na jakąś pozycję, ponieważ położenie wajchy tuż po wczytaniu modelu jest nierealistyczne. Pierwszą pozycją u Matrosowa jest napełnianie.
Kolejność pozycji w symulatorze można przedstawić następująco:

1. Napełnianie
2. Jazda
3. Odcięcie z zasilaniem
4. Odcięcie bez zasilania
5. Hamowanie
6. Hamowanie
7. Hamowanie nagłe.

Hamowanie odbywa się na podobnej zasadzie, jak w przypadku kranu Knorra H14K1.
Ustawiamy ciśnienie na jednej z pozycji hamowania (5 lub 6 w zależności jak szybko chcemy zahamować) i po osiągnieciu żądanej siły hamowania przestawiamy na pozycję odcięcia.
Tyle teorii, niestety w praktyce symulator nie chce odcinać przy hamowaniu.
Można jednak sobie z tym poradzić w następujący sposób:
Po uzyskaniu odpowiedniego ciśnienia na pozycji hamowania, przeskoczyć na pozycję "jazda" klawiszem 4. Następnie od razu wcisnąć klawisz 3, co spowoduje odcięcie. Wygląda to tak, jak wpisanie "43" na klawiaturze numerycznej. Ten sposób nie zawsze działa, ale w większości przypadków się sprawdza.

Autor opisu: Sigman.

Informacje dotyczące sygnalizacji

Być może pomyślałeś sobie teraz:
"Hm. No dobrze, wszytko ładnie. Wiem jak sterować lokomotywami i EZT. Wiem jak hamować i ruszać, ale nie wiem kiedy. Skąd wiedzieć z jaką prędkością się poruszać, kiedy rozpocząć hamowanie itp.?"

Podczas jazdy bardzo ważna jest obserwacja wskazań semaforów, tarcz ostrzegawczych, wskaźników przytorowych, a także znajomość rozkładu jazdy. Aby dowiedzieć się co oznaczają różne sygnały nadawane przez te urządzenia zapoznaj się z instrukcją Ie-1 obowiązującą na sieci PLK. Znajduje się ona w pliku: przepisy_kolejowe/ie-1.pdf.

Autor opisu: ET22_RULZ
Aktualizacja i modyfikacje: libertyn89